fbpx
menu_

ul. Wałowa 39
33-100 Tarnów

TARNÓW – ARCHITEKTURA

Mykwa – Izraelicka Łaźnia Ludowa

Mykwa

 

 

inż. Franciszek Hackbeil lub inż. Szczęsny Zaremba / Mykwa – Izraelicka Łaźnia Ludowa / 1900

 

 

Budynek, został wzniesiony ok. 1900 roku, przy dawnej ul. Folwarcznej, dziś ul. Waryńskiego w pobliżu nieistniejącej Synagogi Nowej. Co do autorów projektu, wymienia się nazwiska inż. Franciszka Hackbeila,
który odpowiadał też za jej budowę lub inż. Szczęsnego Zarembę, budowniczego miejskiego, który zaprezentował go, na wystawie higieny w Paryżu. [1] Łaźnia rytualna, od średniowiecza nazywana jest również mykwą, gdzie zbiornik służący do obmywania zarówno osób jak i naczyń, uzupełniany był zazwyczaj wodą deszczową.
Obiekt, najprawdopodobniej nawiązuje do stylu neomauretańskiego, zaliczanego do nurtu historyzmu.
To dwupiętrowy budynek na rzucie prostokąta, nakryty czterospadowym dachem. Attyki, umieszczone zostały centralnie nad ryzalitami akcentującymi portale wejściowe. Narożniki wykończone rustyką
i zwieńczone sterczynami. Okna biforia i triforia na piętrze, zasklepione łukami podkowiastymi, te bezpośrednio nad wejściami, dodatkowo o obramieniach zamkniętych łukiem pełnym podwyższonym.
A te na parterze, zakończone są obecnie prosto, jednak na archiwalnych fotografiach, można rozpoznać dodatkowe zwieńczenia łukiem z przemiennym układem klińców. Dekoracja na fasadzie w układzie pasowym, z cegieł w dwóch kolorach, prawdopodobnie żółtym i czerwonym, gdyż obecnie przykryta jest tynkiem. [2]
Zachowały się piękne ażurowe arabeski i maureski nad otworami okiennymi oraz kompozycje różnobarwnych płytek ceramicznych, w polach pomiędzy kondygnacjami nad portalem głównym.
Wewnątrz, mieściły się takie pomieszczenia, jak łaźnie parowe, baseny z zimną i gorącą wodą, kasy, przebieralnie, poczekalnie, pomieszczenia techniczne. Komunikację pionową stanowiły dwie klatki schodowe.

Jest to niezwykle ważne miejsce, nie tylko ze względów architektonicznych, ale przede wszystkim przez wzgląd na historię, jaką ze sobą niesie. Podczas okupacji niemieckiej, wiosną 13 czerwca 1940 roku,
z przepełnionego aresztu w Tarnowie, zostali przewiezieni ciężarówkami więźniowie polityczni, i w tym budynku, poddani dezynfekcji. Rankiem 14 czerwca nastąpił „ponury” przemarsz więźniów ulicami miasta do budynku dworca kolejowego, skąd wyruszył pierwszy transport polskich więźniów politycznych do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz. [3],[4] Dotarło do niego wówczas blisko 8 tysięcy ludzi. „Wśród nich byli żołnierze kampanii wrześniowej, członkowie podziemnych organizacji niepodległościowych, gimnazjaliści
i studenci, a także 8-osobowa grupa obywateli polskich narodowości żydowskiej”. [5]
„W pewnym momencie rzucona niewidzialną ręką, upadła wiązanka czerwonych kwiatów, zdeptana wściekle butem idącego żandarma. Tak żegnał swoich więźniów poczciwy Tarnów: cicho… tajemnie… serdecznie”. [6]

Przed budynkiem, na obecnym placu Więźniów KL Auschwitz znajduje się pomnik Pamięci I Transportu Więźniów do KL Auschwitz projektu arch. Otto Schiera, upamiętniający ofiary tego wydarzenia. Parę kroków dalej, w kierunku ul Wałowej, w czerwcu tego roku, w 77 rocznicę I Transportu, ustawiono Dźwiękową Księgę Pamięci. To budka telefoniczna, na ścianach której zostały wymienione nazwiska wszystkich Polaków, więźniów politycznych wywiezionych z Tarnowa do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Auschwitz. Wewnątrz znajduje się aparat telefoniczny, gdzie po wybraniu odpowiedniego numeru, możemy usłyszeć relacje więźniów, wspomnienia oraz informacje o Tarnowie tamtych lat.

 

 

[1] K. Marek Trusz, „Tarnowskie kroniki (2) – Dawna Żydowska Łaźnia Ludowa”, tarnowskieinfo. pl
[2] Płoszaj Małgorzata, Krzysztof Bielawski, „Izraelicka Łaźnia Ludowa w Tarnowie”, sztetl. org. pl
[3] „Pierwszy transport do KL Auschwitz”, it.tarnow. pl
[4] „Historia”, auschwitz. org
[5] Zyguła Olga, „Obchody 77. rocznicy pierwszego transportu do Auschwitz. W Tarnowie stanęła budka telefoniczna, która przypomina historię”, tarnow in
[6] Bielecki Jerzy, „Pierwszy transport. Wspomnienia”, Oświęcim 1965, s. 18

łaźnia, Tarnów, architektura, historia, Auschwitz, IIwś, zagłada, schoah, zniszczenie, unicestwienie, holocaust, więźniowie polityczni, I transport więźniów 1940, Auschwitz Memorial, Muzeum Auschwitz

Więcej podobnych artykułów, tutaj.