TARNÓW – ARCHITEKTURA
arch. Stanisław Gałęzowski i arch. Władysław Pieńkowski/ Kościół NMP Królowej Polski, Tarnów-Mościce / rok 1941-56
arch. Stanisław Gałęzowski i arch. Władysław Pieńkowski/ Kościół NMP Królowej Polski, Tarnów-Mościce / rok 1941-56
Na południu kraju, w Tarnowie i okolicach, w dwudziestoleciu międzywojennym, powstało znacznie więcej świątyń, niż na innych obszarach kraju. A to ze względu na utworzenie przez ówczesnego ministra skarbu Eugeniusza Kwiatkowskiego, Centralnego Okręgu Przemysłowego. Lokalizacja COP nie była przypadkowa, obszar ten był poza zasięgiem lotnictwa niemieckiego i radzieckiego.. Rozwijające się różne gałęzie przemysłu, przyczyniły się do powstania nowych osiedli, gdzie budowano również obiekty sakralne. [1]
Władysław Pieńkowski ukończył Politechnikę Warszawską, pracował u prof. Kazimierza Tołłoczki i prof. Bohdana Pniewskiego, współpracował z Markiem Leykamem, przy wielu projektach z zakresu architektury przemysłowej. Z kolei, owocem współpracy ze Stanisławem Gałęzowskim są projekty trzech obiektów sakralnych: świątynia w Borkach, w Tarnowie-Mościcach i Toruniu-Rybakach. Stylowo utrzymane są one w tonie historyzmu międzywojennego z cechami modernizmu i neoromanizmu. Jest on autorem przeszło 40 świątyń. [2]
Modernistyczny, masywny obiekt, wykonany jest z cegły zestawionej z detalem ażurowym i strzelistymi formami z żelbetu. Kościół nie jest orientowany, trójnawowy, gdzie nawa główna większa od pozostałych i oddzielona arkadami. Prezbiterium i transept zamknięte są półkolistymi apsydami. Strop kasetonowy w okładzinie drewnianej. Monumentalna fasada główna, posiada trzy portale wejściowe zamknięte łukowo, a wieńczy ją zredukowana wieża, która zawarta była w projekcie, lecz nie została zrealizowana w całości. Nad prezbiterium znajduje się latarnia z koroną i wysoką iglicą. Elewacje naw bocznych, posiadają smukłe i wysokie okna z witrażami Gierżabka. W bryle zewnętrznej, mocno wyróżnia się boczna kaplica mająca kształt rotundy i przekryta dachem namiotowym. Poszycie dachu z blachy miedzianej, zużyto 9 ton, pokryło się z czasem piękną patyną, podobnie jak wspaniałe drzwi główne zawierające symbole maryjne i herb Tarnowa. [3]
Parafia NMP Królowej Polski w Tarnowie, została założona 21 sierpnia 1938 roku, a jej pierwszym proboszczem był ks. Stanisław Indyk, który podczas okupacji hitlerowskiej pomagał ofiarom wojny, a po wojnie czynnie uczestniczył w odbudowie Mościc. Po 1944 roku ofiarował swoje zaangażowanie i pomoc Warszawiakom, którzy w Mościcach po wojnie, znaleźli schronienie.
W 1948 roku rozpoczęto prace budowlane, do budowy świątyni użyte zostało podobno 6 milionów cegieł! Z powstaniem obiektu związanych jest mnóstwo historii. Władze państwowe komunistyczne, próbowały nie dopuścić do jego powstania. Od przesłuchiwania księży i pracowników Zakładów Azotowych, zwalnianie z pracy pracowników, którzy pomagali przy budowie i zbiórce pieniężnej na budowę, po odcinanie prądu i wody. [4]
[1] Zin Barbara, „Ochrona idei nowatorskich na przykładzie przedpoborowej architektury sakralnej diecezji tarnowskiej”, Wiadomości Konserwatorskie, 48/2016
[2] Głowacki Wojciech, „O zapomnianych początkach Władysława Pieńkowskiego”, Bloki 3, Magazyn o Architekturze Powojennego Modernizmu, Fundacja Powojenny Modernizm, 03/2015
[3] Sztorc Marek, Tarnów-Mościcie, kościół NMP Królowej Polski, tarnowskiekoscioly. net
[4] Gurbisz Halina, Smoła Marek, „Historia Parafii”, moscice. diecezja. tarnow. pl
Tarnów, Mościce, Małopolska, Parafia, Kościół Rzymsko Katolicki, Kościół, modernizm, architektura, budowla sakralna, Stanisław Gałęzowski, Władysław Pieńkowski, Zakłady Azotowe, Bohdan Pniewski, Marek Leykam, Kazimierz Tołłoczka, Parafia NMP Królowej Polski w Tarnowie-Mościcach, Powojenny Modernizm
Więcej podobnych artykułów, tutaj.